Pin và ắc quy là một trong những bộ phận quan trọng cung cấp năng lượng cho xe điện.
Các dòng xe điện sẽ sử dụng các pin và ắc quy khác nhau. Có xe sử dụng pin, có xe sử dụng ắc quy và việc nhầm lẫn giữa pin và ắc quy có thể gây hại cho xe điện nếu bạn thay thế pin hoặc ắc quy không đúng.
Việc phân biệt được pin và ắc quy trên xe sẽ giúp cho người sử dụng hiểu rõ các đặc tính về nguồn năng lượng trên xe, cách sạc và những quy tắc sử dụng đúng cách để kéo dài tuổi thọ cho xe.
Ngoài ra, cần phân biệt pin và ắc quy để có thể thay thế hoặc sửa chữa khi pin và ắc quy bị hỏng.
Các loại pin dành cho xe đạp điện, xe máy điện
Pin axit chì
Pin axit chì hay còn gọi là acquy là loại pin thường dùng cho xe điện và các thiết bị công nghệ khác, có giá thành rẻ, tuổi thọ ngắn hơn pin lithium.
Ưu điểm: Pin axit chì có giá thấp nhất và được sử dụng phổ biến nhất hiện nay. Trung Quốc là nước sản xuất loại pin này lớn nhất thế giới. Pin chứa ít thành phần gây ô nhiễm và có khả năng tái chế tốt.
Nhược điểm: Pin có trọng lượng và khối lượng lớn. Các pin axit chì hiện nay về cơ bản được phát triển từ pin kiểu float không thích hợp để sạc nhanh và xả nhanh hiện nay.
Pin Lithium Ion
Pin Lithium ion, viết tắt là Li-on là một trong những loại pin có công nghệ hiện đại, được sử dụng rộng rãi trên nhiều thiết bị công nghệ, đặc biệt là smartphone và có cả những chiếc xe điện trên thị trường.
Ưu điểm: Các pin Lithium ion được sử dụng rất rộng rãi trong các thiết bị điện tử. Lithium có khối lượng nguyên tử nhỏ, vì vậy trọng lượng của pin cũng nhỏ. Lithium có phản ứng rất mạnh vì vậy nó có thể sinh ra một số lượng lớn khủng khiếp năng lượng trong các phản ứng hóa học.
Khi không sử dụng, các pin loại này giữ được điện tích cũng rất tốt, chỉ mất khoảng 5% năng lượng điện tích mỗi tháng. Bạn không phải xả pin trước khi sạc lại và có thể sạc đến hàng trăm lần.
Nhược điểm: Nhược điểm lớn nhất của pin Lithium là dễ gây ra cháy nổ.
Các pin Lithium ion cũng cần đến mạch BMS tích hợp phức tạp để đảm bảo rằng pin có thể được sạc xả ở mức ổn định. Mạch này sẽ làm gia tăng giá thành đối với pin so với các công nghệ khác.
Cách phân biệt pin và ắc quy
Trọng lượng
Một quả pin dùng cho xe đạp điện chạy pin chỉ có trọng lượng 6kg, trong khi đó, một bình ắc quy dùng cho xe điện chạy ắc quy có trọng lượng lên tới 18-20kg.
Khi chọn mua xe điện, nếu bạn cảm thấy chiếc xe quá nặng (ước chừng từ 50kg trở lên) thì đó là một chiếc xe vận hành nhờ ắc quy. Ngược lại, xe điện sử dụng pin chỉ có trọng lượng bằng một nửa xe điện chạy ắc quy, lại an toàn hơn rất nhiều.
Thời gian sạc
Bình ắc quy cần từ 8 giờ đồng hồ trở lên cho mỗi lần sạc đầy, trong khi pin chỉ cần từ 4-6 giờ. Công suất tiêu thụ điện năng của bình ắc quy cũng vì thế mà lớn hơn pin.
Quãng đường di chuyển
Xe sử dụng ắc quy thường có quãng đường di chuyển ngắn hơn xe sử dụng pin. Phần lớn xe đạp điện trang bị ắc quy chỉ có thể chạy trung bình 25-40km/lần sạc. Nếu muốn đi xa hoặc di chuyển nhiều trong ngày, sử dụng xe đạp điện chạy ắc quy sẽ rất bất tiện.
Độ bền
Thực tế, đa số ắc quy được sử dụng cho xe đạp điện chỉ có tuổi thọ từ 6-12 tháng, tương đương khoảng 300-400 lần sạc với tổng quãng đường đi được khoảng 7.000km.
So với ắc quy, pin có tuổi thọ cao hơn rất nhiều, tổng quãng đường đi được có thể lên tới 45.000km, ứng với 900 lần sạc.
Cách sạc pin, ắc quy trên xe điện đúng cách
Sạc điện trực tiếp trên xe
Đầu tiên, bạn phải tắt công tắc nguồn xe, cắm đầu sạc vào xe rồi sau đó cắm phích điện vào ổ điện nhà. Sau khi các kết nối đã hoàn tất bạn cần phải quan sát đèn báo hiệu trên bộ sạc để biết tình trạng sạc điện như thế nào.
Đèn báo màu vàng thể hiện điện chưa vào bình, bạn cần kiểm tra lại kết nối giữa bộ sạc và ổ cắm vào bình ắc quy. Đèn báo màu đỏ là đang sạc. Đèn báo màu xanh thể hiện là đã sạc đầy bình. Đèn báo hiệu nhấp nháy thể hiện bộ sạc điện đã hỏng, bạn nên thay thế bộ sạc mới.
Lấy bình ắc quy ra và sạc điện
Để ắc quy trên một mặt phẳng, cắm một đầu phích điện vào bình điện còn đầu kia nối với bộ phận sạc điện. Nối bộ phận sạc điện với ổ cắm điện thông qua phích cắm.
Lưu ý: Tuyệt đối không được dốc ngược bình trong khi đang sạc điện. Cần phải kiểm tra các thông số bình ắc quy để sử dụng sạc điện đúng với công suất bình để tránh trường hợp ắc quy nhanh bị chai, phồng.
Quy tắc sạc xe điện
Nên tránh trường hợp 1 ngày sạc quá nhiều lần
Xe vẫn còn nhiều điện mà vẫn cắm sạc. Đó là điều tối kỵ trong việc sử dụng ắc quy, nó sẽ làm ắc quy của bạn nhanh hỏng hơn.
Bộ sạc điện hiện nay đều có chế độ sạc đầy tự ngắt nên cách sạc điện tốt nhất là sử dụng xe ban ngày và sạc điện qua đêm. Tuy nhiên không nên cắm sạc quá lâu, điều này rất nguy hiểm cho bộ sạc và ắc quy.
Chỉ sử dụng bộ sạc phù hợp, tránh tuyệt đối không sử dụng các bộ sạc khác một cách tùy tiện vì mỗi bình ắc quy hay pin có một mức điện áp riêng do đó bộ sạc cũng phải có cùng điện áp.
Tránh trường hợp sạc quá nhiều lần một ngày
Trong lúc sạc điện phát hiện nhiệt độ bộ sạc hay ắc quy quá cao hay có mùi cháy, khét thì bạn phải dừng ngay việc sạc điện và đem đến cửa hàng sửa chữa xe điện để kiểm tra.
Không được cắm bộ sạc điện vào nguồn chờ sẵn mà không sạc điện cho bình. Sau khi sạc điện xong bạn nên rút ổ cắm điện ra trước rồi rút ở bình ắc quy sau, tránh không được kéo căng phần dây điện.
Bạn không nên sạc điện ngay khi vừa đi xe về bởi lúc này bình vẫn nóng. Nếu sạc ngay sẽ dẫn đến hiện tượng chai ắc quy khiến tuổi thọ ắc quy không quá 1 năm. Tốt nhất là bạn nên để sau 30 phút hoặc 1 tiếng rồi hãy tiến hành sạc điện.
Một bộ ắc quy thường có 4 – 5 bình ắc quy nhỏ. Khi có dấu hiệu 1 quả nhỏ bị chai thì bạn nên thay luôn, không nên cố dùng tiếp bởi khi đó các quả còn lại phải gồng mình đảm nhiệm chức vụ của quả đã hỏng thì cả bộ sẽ nhanh bị hỏng.
Bạn nên đến những cửa hàng bán ắc quy hay pin xe điện uy tín, không nên mua những loại trôi nổi trên thị trường vì chất lượng không đảm bảo, có thể ảnh hưởng đến hoạt động và chất lượng xe.
Lưu ý khi vận hành xe để đảm bảo tuổi thọ pin, ắc quy
Khi bắt đầu khởi động bạn nên đạp vài vòng để xe khởi động nhẹ nhàng, không tốn quá nhiều điện năng. Điều chỉnh ga từ từ, không nên vặn hết ga để tránh làm hỏng phụ kiện xe.
Không nên chở quá trọng tải nhà sản xuất đề ra và cũng không nên chạy xe cạn kiệt năng lượng.
Khi dừng xe hoặc xuống xe nên khóa điện để tránh vô ý vặn tay ga khiến xe đột ngột chuyển động gây nguy hiểm cho bạn và những người tham gia giao thông xung quanh.